Stan Laurel

stan laurel

Stan Laurel werd als Stan Jefferson geboren in Ulverston in Noord West Engeland op 16 juni 1890. Hij was de zoon van Arthur J. Jefferson (A.J. voor vrienden) een theaterdirecteur, komiek en toneelschrijver. Stans moeder was Margaret Metcalf (Madge voor vrienden) de hoofdactrice van het Jefferson toneelgezelschap. Stanley werd geboren in het huis van zijn grootmoeder, die de eerste jaren ook voor hem zorgde als gevolg van een langdurige ziekte van zijn moeder. Hij was een jaar of 6 toen zijn grootmoeder hem terugbracht naar zijn ouders in North Shields, waar zijn vader de leiding had over het plaatselijke Theatre Royal. Naarmate Stan ouder werd, werd het duidelijk dat hij graag in zijn vaders voetsporen wilde treden.

Foto's van Stan Laurel uit zijn jeugd

Stan Laurel met broer Gordon en zus Beatrice in hun eigen thuistheater omstreeks 1897

Familiefoto's van Stan Laurel waarvan twee met zijn moeder

Toen Stan negen jaar oud was smeekte hij zijn vader om de zolder van zijn ouderlijk huis te mogen ombouwen tot een klein theater. Hier schreef hij de eerste rollen voor zichzelf, een combinatie van melodrama, komedie en slapstick, die hij met enkele bevriende jongens en meisjes in zijn eigen kleine theater opvoerde. Dit eerste theateravontuur eindigde toen tijdens een van de voorstellingen een van de paraffine lampen omviel en het toneel vlam vatte. Stans toegesnelde vader kon ternauwernood de brand blussen en zoonlief kwam er met enkele lichte brandwonden vanaf.

In 1901 verhuisde het gezin Jefferson van North Shields naar Glasgow waar zijn vader het Metropool Theater had gehuurd. Toen Stan van school kwam wilde zijn vader dat hij hem kwam helpen met de zakelijke kant van het theater. Maar Stan koesterde andere ambities en ging met een komische nummer aan de slag bij een vriend van zijn vader, de eigenaar van een Music Hall. Na enkele jaren door de kleine variété theaters van Engeland getrokken te hebben keerde Stan terug naar het gezelschap van zijn vader om in de succesvolle revue-sketch “Home from the Honeymoon” te spelen. (Stan zou deze sketch later bewerken tot de Laurel en Hardy film “Another Fine Mess” uit 1930.)

Ulverston Engeland

Ulverston is een klein stadje in het huidige graafschap Cumbria in het district South Lakeland. Het gebied staat bekend om zijn landelijke karakter en zijn mooie omgeving. Het gebied is heuvelachtig en lijkt in dat opzicht wel enigszins op ons eigen Limburg. De meren en het kanaal in de buurt van het stadje zijn een bekend toeristische trekpleister. De oude binnenstad van Ulverston heeft een authentiek karakter en het stadje heeft altijd het geboortehuis van Stan Laurel in ere gehouden.

Aan de buitenkant van het geboortehuis in Argyle street is een plaket bevestigd, waardoor het geboortehuis goed te herkennen is. Dit is trouwens al de tweede plaat die er is bevestigd, want de eerste werd gestolen. Ulverston, in de tijd van Stan, stond vooral bekend om zijn ambachten en de markten die er werden gehouden. Het stadje heeft, zoals ze zelf zeggen, het enige echte Laurel en Hardy Museum.

Een ommekeer in het leven van Stan Laurel kwam toen hij ontdekt werd door de beroemde blijspel producent Fred Karno. In dit gezelschap was de voornaamste acteur Charlie Chaplin. Toen Stan een maand actief was bij dit gezelschap begonnen zij met de repetities voor het stuk “Jimmy the Fearless”. Kort voor de première in London vertelde Chaplin aan Karno dat het stuk hem niet beviel en weigerde de hoofdrol. Karno gaf hierop deze rol aan Stan, die in een dag tijd deze rol moest instuderen. Tijdens de voorstelling zat Chaplin op de eerste rij en toen hij zag hoe enthousiast het publiek reageerde eiste hij zijn rol de dag erna weer op. Stan speelde verder in het Karno gezelschap als tweede komiek en vervanger voor Chaplin.

In 1910 werden de ‘Fred Karno Comedians’ geboekt voor een tournee door Amerika. Deze was zo succesvol dat deze gevolgd werd door een tweede tournee in 1912. Tijdens deze tournee werd Chaplin door Mack Sennet gecontracteerd voor de film en ging Stan de hoofdrol spelen in het Karno gezelschap. Maar in de contracten met de vaudeville theaters stond dat Chaplin de hoofdrol zou spelen en veel optredens werden om die reden geannuleerd. Het Fred Karno gezelschap viel uiteen en wie terug wilde naar Engeland kreeg een bootticket en wie wilde kon in Amerika blijven. Stan besloot te blijven en ging samen met collega Edgar Hurley en diens echtgenote naar Chicago om daar te gaan optreden met een door hem geschreven sketch. Stan speelde hierin een zelfde zwerverstypetje als Charlie Chaplin in de Keystone Studio van Mack Sennet en al snel kregen zij de naam het “Keystone Trio”. In 1915 kwam er, door problemen met de rolverdeling, een einde aan de samenwerking met de Hurley’s. Dat zelfde jaar ontmoet Stan het toneelspelende echtpaar Alice en Baldwin Cooke en besluit met hen verder te gaan onder de naam het “Stan Jefferson Trio”. Aan deze samenwerking komt na twee seizoenen in 1917 een einde als Stan een jonge dame uit Australië ontmoet, Mae Charlotte Dahlberg.

In deze eerste tijd van samenwerken met Mae Dahlberg veranderde Stan Jefferson zijn naam in Laurel. De naam Stan Jefferson telde dertien letters en Stan was net als veel mensen in de showbusiness vrij bijgelovig. Na een voorstelling vonden Stan en Mae in de kleedkamer een geschiedenis boek over de Romeinen met een afbeelding van een generaal met een Lauwerkrans (in het Engels: Laurel) op zijn hoofd. Zij spraken het drie keer uit “Laurel, Laurel, Stan Laurel” dat was het. En zij traden sindsdien op als Stan en Mae Laurel.

Eind 1917 kreeg Stan van Carl Laemle van de Universal Studio een contract van een jaar om een serie filmpjes te maken onder de naam Hickory Hiram. In deze periode begon de verhouding tussen Mae en Stan de eerste scheurtjes te vertonen. Omdat zij partners waren stond Mae erop dat ze meedeed in de films en Stan, trouw als hij was, vond dat goed. Maar dit kwam de films niet ten goede en het contract met Universal werd vroegtijdig beëindigd en Stan en Mae gingen weer in de theaters werken. Een jaar later werd Stan door ‘Broncho Billy’ Anderson voor een proeffilm gevraagd. In deze film ‘Lucky Dog’ speelde ook een 25 jarige acteur uit Georgia: Oliver Hardy.

In de periode hierna bleef Stan theater werk doen met Mae Dahlberg Laurel onderbroken door af en toe wat filmwerk voor studio’s als Vitagraph (met Larry Semmon, toen een bekende komiek), Hal Roach en de producenten ‘Broncho Billy’ Anderson en Joe Rock. Ook hier waren er problemen met Mae die maar steeds mee wilde spelen in de films naast Stan, terwijl men in de studio’s haar niet meer kon luchten of zien. Het was de producent Joe Rock die Stan ‘verloste’ van zijn eigenzinnige partner Mae Dahlberg, door haar met een nieuw paspoort, een visum en een geldbedrag terug te sturen naar Australië. Toen Stan zijn handen vrij had ging het snel bergop met zijn carrière in de film en maakte hij voor Joe Rock enkele van de mooiste films uit zijn solo tijd waaronder de tweeacter ‘Half a Man’ die uitgebracht werd in augustus 1925. Het was ook Joe Rock die Stan in contact bracht met zijn eerste vrouw Lois Neilson waarmee hij op 23 augustus 1926 in Los Angeles in het huwelijk trad. Dit zou echter niet zijn laatste echtgenote zijn, Stan had hierna nog drie echtgenotes en trouwde in het geheel vijf keer (lees meer hierover in Stan Laurel’s liefdesleven)

In dat zelfde jaar ging Stan over naar de Hal Roach studio waar hij, ondanks de vele meningsverschillen met studio baas Roach, tot 1940 zou blijven werken. Stan werkte in de Roach Studio als regisseur, schrijver en acteur. In 1927 werd hij in deze studio voor de film ‘Putting Pants on Philip’ door de regisseur Leo McCarey samengevoegd met een acteur waarmee hij in 1917 al eens had samengewerkt: Oliver Hardy. Dit leidde tot een vruchtbare samenwerking die tot 1951 zou duren en resulteerde in meer dan honderd films waarmee Stan Laurel en Oliver Hardy onsterfelijke roem zouden vergaren.

Stan Laurel stierf op 23 februari 1965 ten gevolge van een hartaanval. Heel typerend was dat zijn laatste woorden een grap waren. Toen de zuster een infuus wilde aanbrengen zei Stan plechtig: ‘Ik wou dat ik kon gaan skiën’. De zuster vroeg nieuwsgierig: ‘O ja, bent u een skiër, meneer Laurel’. ‘Nee, zei Stan met een glimlach, ‘maar dat lijkt mij leuker dan al die naalden in je lijf’. Een paar minuten later stierf hij.