Ben Turpin

Ben Turpin

Geboren: 19 september 1869

Overleden: 1 juli 1940

Deze vrijwel vergeten komiek, die in de bloeitijd van de komische film succesvol was door de eigenaardige stand van zijn ogen, leverde in zijn nadagen nog een opmerkelijke bijdrage aan twee films van Laurel en Hardy.

Ben Turpin werd nooit tot de supersterren gerekend zoals Charlie Chaplin, Buster Keaton of Harold Lloyd in die tijd en zijn films zijn voor het merendeels vergeten. Toch was hij drieëndertig jaar lang als filmkomiek actief en niet geheel zonder succes.

Ben Turpin werd geboren op 17 september 1874 in New Orleans, als zoon van een uit Frankrijk afkomstige kleine winkelier. Op jonge leeftijd verliet hij zijn ouderlijk huis en zwierf vervolgens door het land op zoek naar baantjes. In deze periode werkte hij onder andere als circusclown. Na zijn zwerversbestaan zette Ben Turpin zijn eerste stappen als acteur in de vaudeville met een sketch over een landloper. Het succes van deze sketch leverde hem een contract op bij Sam T. Jack, een theater producent uit Chicago.

In 1907 tekende Turpin bij de ook in Chicago gevestigde filmstudio Essanay. Hij werkte daar behalve als acteur ook als studioconciërge. Als hij datzelfde jaar bij Essanay zijn eerste filmrol krijgt, wordt hij de eerste Amerikaanse filmkomiek. Een goudmijn was zijn filmcarrière echter nog niet, zijn loon bij Essanay was lager dan dat bij Sam T. Jack en hij raakte in de twee jaar dat hij daar werkte 19 keer gewond. In 1909 verliet hij Essanay om zich weer te richten op vaudeville. In 1915 keerde hij echter terug naar Essanay, dit keer bij hun vestiging in Hollywood omdat daar meer geld te verdienen was. Hier speelde hij hoofdzakelijk bijrollen onder meer in drie Chaplin films.

In 1917 tekende Turpin bij Mack Sennett’s Keystone Studio waar hij al snel 3000 dollar per week verdiende. Behalve een goed verdienende kracht was Turpin ook een betrouwbare kracht voor Sennett. Terwijl andere sterren zoals Charlie Chaplin de Keystone Studio al snel verlieten, bleef Ben Turpin ongeveer 10 jaar voor de studio werken.

In de jaren die hij als komiek door het land trok had Ben Turpin zich geoefend in allerlei acrobatische toeren. Hij kon zich stijf houden als een plank, zijn benen slap maken als elastiek en uit stilstand een achterwaartse salto maken met een landing op zijn achterwerk. Deze kwaliteiten kwamen hem goed van pas toen zijn carrière vorm begon te krijgen. Het succes kwam toen Ben Turpin zich ging toeleggen op het parodiëren van de grote romantische sterren uit die tijd. Hij stak de draak met onder meer Rudolph Valentino en Erich von Stroheim. Geen Eskimo, woestijn sheik, cowboy of andere romantische held was veilig voor de schele komiek. Ben Turpin slaagde erin om de filmparodie tot een eigen genre te maken.

Pas in zijn nadagen kwam Ben Turpin bij Laurel en Hardy terecht. Nadat hij zich, na het overlijden van zijn eerste vrouw in 1927, had teruggetrokken uit de filmwereld speelde hij af en toe een gastrolletje. Zo is hij in 1931, naast Laurel en Hardy, in Our Wife te zien als de vredesrechter die door zijn schele kijk op de wereld de verkeerde bruid, namelijk Stan aan Ollie, koppelt. Turpin’s rol is klein maar functioneel en een juweeltje van humor.

Stan Laurel stond bekend als ruimhartige vakbroeder die regelmatig oude collega’s aan een baantje hielp. Aan het eind van de jaren dertig waren er nog maar weinig komieken in de gelegenheid om films te maken. En de nood onder de gevallen sterren was groot. Voor Ben Turpin was echter geen liefdadigheid nodig, zijn gastoptredens deed hij voor zijn plezier. Al vroeg had hij zijn spaarcenten belegd in wat huizen bezit. Hij stond bekend als zuinig en leefde met zijn tweede vrouw een teruggetrokken bestaan. Zijn allerlaatste filmrol was in 1940 ,weer naast Laurel en Hardy in Saps at Sea.

Kort na de opnamen overleed hij op 1 juli van dat jaar. Hij werd 66 jaar oud.
Ben Turpin was een van de eerste anti helden van het witte doek. Hij werkte zich op van slapstick acrobaat tot een onovertroffen parodist van serieuze filmhelden. Zijn stijl was niet fijnzinnig en de manier waarop hij zijn scheelheid exploiteerde zal niet door een ieder worden gewaardeerd. Ben Turpin was misschien niet de grootste of de beroemdste komiek van zijn tijd. Wel was hij een goed vakman die meer dan dertig jaar lang zijn bijdrage leverde aan de ontwikkeling van de filmkunst.

Onderstaand zijn foto's uit 1890. De Ben Turpin die hier te zien is, heeft nog niet de typisch schele blik die later zijn handelsmerk wordt.

(Met dank aan Ron van Hoof voor deze foto's)

Bekijk de andere acteurs en actrices uit The Stock Company van Laurel & Hardy.

Door: Math Lenzen